Cain Ciaptehna

Cain Ciaptehna Lesson 14

Adam leh Eve te ta masa nihte nuntaak dan leh gamtat khuaheek zia kilamdang tuak mahmah hi. Cain in loo khawh leh inn lamh nuamsa-in, Abel in mualkuam zangkuam khawngah a gannote cin nuamsa hi. Adam leh Eve te thuman lohna hangin hih leitungah mawhna hong lut ciangin, mihingte kihotkhiat nadingin Pasian in poina neilo tuuno si tawh biakpiakna bawl dingin thu pia a, sisan luang lo-in mawh maisakna om lo hi, ci-in hong hilh hi (Hebrews 9:22).

Hih poina neilo tuuno in mihingte mawhna hangin, Topa Zeisu hih leitungah mihing bangin hong piang dinga sihna hong thuak ding hicih lahna ahi hi. Abel in Pasian sawl mah bangin thumang iin ama mawhna sut nadingin tuuno khat hong la-in hong kithoih a, ahih hangin Cain in ahih leh Pasian sawl bang teekteek kulse ding hiam ci-in ngaihsun hi. Amah in hih biakpiakna pen tua zahpi-in thupi ngaihsut lo-in dotna nei den a, Pasian biakpiakna ahih nak leh bangbangin ih bia zongin hong sang lel ding hi, ih lungsim thupi hi-a avan thupi hi lo hi ci-in ngaihsun a, sisan luang pen nitsak lel ci-in ama loo pan apiangte tawh biakpiakna pia dingin hong keng hi.

Anau pa biakpiakna vantung pan mei hong kia-in kangtum a, ahih hangin ama biakpiakna pen ka-ang lo-a hong om ciangin hazatna lungsim tawh en hi. Pasian itna in Cain kiangah thumang dingin zol a, ahih hangin Cain in lungsim khauh-in langpan a Pasian thu nial ding bek ngaihsun hi.

Abel in zong a upa kiangah zol-in gena ahih hangin Cain pen heh mahmah hi. Atawpna ah anau pa that-in Abel sisan luangte in akhe ah baang hi. Pasian in Cain samsia a, Cain in tua samsiatna pen uanglua hi ka si lel ding hi ci ahih manin Pasian in kuamah in Cain asukkhak loh nadingin ciamtehna khat bawl hi.

Ni nunungni ciangin Christian te kiangah bangci biak ding leh bang hun-in bia ding cih thu hong om ding hi ci-in Mangmuhna bu sungah hong gen hi. Sawt nawn hetlo-in Pasian ciamtehna ahih kei leh sapi ciamtehna mihing te khempeuh tungah kipia ding hi.
1. Gimna nam sagih hun sung kuate kihu ding hiam?

1. Gimna nam sagih hun sung kuate kihu ding hiam?


Maangmuhna 7:3. “I Pasian' nasemte, a taltang uhah ciamtehna i bawl khit matengin leitung, tuipi, leh __________ susia nai kei in,” a ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian ciamtehna ataltang tungah angahte in gimna nam sagih te akiat ciangin kidalna ngah ding uh hi (Late 91:7-11).

2. Midikte tal ah akikhen ding “ciaptehna” in bang hiam?

2. Midikte tal ah akikhen ding “ciaptehna” in bang hiam?


Isaiah 8:16. Ka nungzuite aw, Pasian in kei __________ hong piak hih thute, limtakin kemin koihcing un.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian ciamtehna Ama thukham sungah om hi. Seal ih cih pen thunei khat i bawl hi a, tua seal sungah nam thum kihel hi: (1) Min, (2) Zaa, leh (3) A Gam ukna cia, te kigelh hi. Gentehna in “Cyrus king of Persia” in Ezra 1:1.

3. Thukham Sawmte lakah, hih ciaptehna (seal) pen nambat bangzahna ah om hiam?

3. Thukham Sawmte lakah, hih ciaptehna (seal) pen nambat bangzahna ah om hiam?


Paikhiatna 20:11. Bang hang hiam cih leh a ni guk sung tengin __________ in van leh lei, tuipi leh tuate sunga om khempeuh bawl a, a ni sagih ni tawlnga hi. Tua ahih ciangin __________ in Sabbath ni thupha pia-in siangthosak hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Thukham lina pen bek in ciaptehna (seal) akihel thu nam thumte om na ahi hi. (1) “Pasian”—Ama min ,(2) “bawl”—Ama ukna Zaa a Bawlpa (3) “Vantung leh leitung, tuipi, leh asung aom te” —Ama Ukna gam hi.

4. Pasian hong piak Ama vangliatna ii ciaptehna in bang hiam?

4. Pasian hong piak Ama vangliatna ii ciaptehna in bang hiam?


Ezekiel 20:12. Topa ahi keimah in amaute pen mi siangtho-in ka bawlna thu a phawkna dingun kote' kikalah thukimna limin __________ tan' ding thu ka pia hi.

Ezekiel 20:20. Kei pen Topa ahi note' Pasian ka hihna na phawkna ding uh leh note tawh i bawlsa thukimna lim dingin __________-te na siangthosak un,’ ka ci hi.

Paikhiatna 31:13. “Israel mite tungah hih bangin gen in: ‘Keima __________ ni-in note na tawlnga ding uh hi. Bang hang hiam cih leh hih pen Topa ahi keimah in note a hong siangthosak ka hihna na theihna dingun na khang tawntungun keimah leh note' kikalah lim khat hi ding hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian in a Sabbath pen Amah vangliatna leh bawlpa ahihna kitel nading leh siangtho azat dingin pia hi. Tua pen ama ciaptehna (seal) hi, ahih kei leh ama vangliatna ciaptehna hi. “ciaptehna,” “lim,” “mark,” leh “token” cihte pen Laisiangtho sungah akizang koikoi thei ahi hi (Piancil 17:11, Roman 4:11 leh Mangmuhna 7:3, Ezekiel 9:4 te saikak ni).

5. Mangmuhna 13 sungah sapi nihna in zawhthawh thuin mi khempeuh bang hong sawl ding hiam?

5. Mangmuhna 13 sungah sapi nihna in zawhthawh thuin mi khempeuh bang hong sawl ding hiam?


Maangmuhna 13:16. Tua ganhing in a lian a neu, a hau a zawng, sila leh sila a hilo, mi khempeuh in a taklam khut tung uh ahih kei leh a taltang uhah ciamtehna a neihna __________ thu a pia hi.

Dawnna:  ____________________

6. Sapi ciaptehna in bang hiam?

6. Sapi ciaptehna in bang hiam?


Sawltak Tangthu 5:29. Ahi zongin Peter leh sawltak dangte in, “Mite' thu sangin Pasian' thu ka mangzaw ding uh hi.

Rom Laikhak 6:16. Mi khatpeuh' thu a mang dingin ama __________ na kipiak uh ciangin a thu na mante uh' sila na hi uh hi. Mawhna na bawl uh leh sihna a thuak ding na hi uh a, thumangin na om uh leh Pasian tawh pawlkhat a suak ding na hi uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Lesson 13 na ah Mangmuhna 13 sunga sapi masa ih gen khin zo hi. Avangliatna leh a thuneihna bang ahi hiam? Ama thuneihna ih theih nading ahoih pen lampi in papacy ih dot ding ahi hi. Anuai a Catholic catechism te gelhkhiat te en dih ni:

“Q. Sabbath ni bang ni ahi hiam?
“A. Saturday pen Sabbath ni hi.
“Q. Bang hangin en Saturday ta'ngin Sunday tang ih hi hiam?
“A. Saturday ta’ngin Sunday ih tang hi bang hang hiam cihleh Catholic Pawlpi in a thupi ni Saturday pen Sunday ah khek hi.”1

Catechism te genna adang khat ah:
“Q. Hi banga khek theih nadingin Pawlpi in thuneihna cih bang anei mah ahi hiam?
“A. Tua banga khek theih nadingin thuneihna neilo hi. Tua bangin ni sagih nipi (Saturday) pan a ni masa nipi (Sunday) ni aa khek theih nadingin tua bang thuneihna neilo-a, Laisiangtho sungah zong omlo hi.”2 Tua manin papacy in a genna ah Sunday ni pen ni siangtho ni-a akhek na in a vangliatna uh a kilatna hi a, leitung mite khempeuh in zui hi ci uh hi. (Hilhcianna ah thulu, “Papacy in Protestant te kiangah dotna thupi bang dong hiam?” na en in.)
_______________
1 Peter Geiermann, The Convert’s Catechism of Catholic Doctrine (St. Louis: B. Herder Book Co., 1957edition), p 50.
2 Stephen Keenan, A Doctrinal Catechism (New York: P.J. Kenedy & Sons, third American edition, revised, n.d.), p. 174.

7. Pasian ciaptehna, sapi ciaptehna te mit tawh a kimu thei ding hiam?

7. Pasian ciaptehna, sapi ciaptehna te mit tawh a kimu thei ding hiam?


Hebru 10:16. “Topa in hih bangin ci hi: Mailam hunah amaute tawh thuciamna khat ka bawl ding a, amaute sungah ka thukhamte guan'in, amaute lungtang tungah ka gelh ding hi,” a cih khit ciangin,

Thuhilhna 9:10. Na mai-ah sep ding a om khempeuh, na tha neihzah tawh sem in. Bang hang hiam cih leh na zuat ding sihna gamsungah nasepna leh __________, pilna leh theihna cihte omlo hi.

Paikhiatna 13:9. Na kam un Topa' Thukham a gen tawntung theihna dingin hih pen na khut tung uhah lim, na taltang tung uhah phawkna khat hi ding hi. Bang hang hiam cih leh Topa in a vangliatna tawh hih mun panin note hong paikhiatpih hi.

Isaiah 59:6, 7. Na maimom khau puante uh kizang theilo ding a, kuamah in silhlo ding uh hi. Na vaihawmnate uh tua maimom khau puan bangin a mawkna suak lel ding hi. 7Siatna bekbek na geelgeel uh a, na sepkhiat ding uh na ngaklah mahmah uh hi. Mawhneilo mite thah ding haksa na sa kei uh hi. Na paina khempeuh uhah siatna vive om kawikawi hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian seal ahi zongin sapi ciaptehna ahi zongin, apua lam pan-a muh theih ding hi lo hi. Taltang cih khiatna in lungsim ngaihsutna hi a, khut tungah cih pen sepkhiatna cih ahi hi. Adang tawh genlai leng, “mittangte kikal (taltang tung)” cih pen Laisiangtho in ngaihsutna leh sepkhiatna cih a gennuam hi tawntung hi (Paikhiatna 13:16; Gamlakvakna 6:8; 11:18). Mi khat in Laisiangtho thumaan awlmawh lo-in Sunday ni pen ni siangtho-a zat ding a tel ciangin sapi ciamtehna ngah ahi hi.

Mi khat peuh in Pasian’ Sabbath ni-in na asep manin a taklam khut ah ciaptehna ngah ding hi ahih kei leh kilangh tanga Sunday atan man, innkuan pihte hang, nasep taan ding alau man cih bang atuamtuam hangin Sunday ni atan leh zong a taklam khut ah ciaptehna a ngah ding hi. Hih ciamtehna pen mihing mit tawh aki muh theih loh hangin, Pasian in kua in bang ciaptehna ngah cih thei ding hi (2 Timothy 2:19). Tua manin mi khempeuh in amau deih teel ciat uh tawh tua ciaptehna a ngah ding uh hi. Pasian Sabbath siangtho ni zahtakin ka tan leh Amah in Ama adingin hong ciamteh dinga, a maanlo sapi’ Sabbath ka tan a leh Amah in sapi neihsa-in hong ciamteh ding hi.

8. Ama nungzuite ih hih leh hihloh Zeisu in koici khensat ding?

8. Ama nungzuite ih hih leh hihloh Zeisu in koici khensat ding?


Rom Laikhak 6:16. Mi khatpeuh' thu a mang dingin ama khutsungah na kipiak uh ciangin a thu na mante uh' sila na hi uh hi. Mawhna na bawl uh leh sihna a thuak ding na hi uh a, thumangin na om uh leh Pasian tawh pawlkhat a suak ding na hi uh hi.

Johan 14:15. Tua ciangin __________ in, “Kei na hong it uh leh ka thupiakte zong na zui ding uh hi.

Dawnna:  ____________________

9. Sapi ciamtehna angah tun aom ta diam?

9. Sapi ciamtehna angah tun aom ta diam?


Maangmuhna 13:17. Tua ahih manin tua ganhing min ahih kei leh a min tangin a nambat __________ a tungah a neilo mi peuhmah, vanlei vanzuakin paikhia theilo uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Kuamah in tulaitak ciaptehna nei nailo hi. Zawhthawh thu tawh hong kisawl hun ciangin sapi ciaptehna a ngahte in lei thei-in zuak thei ding uh hi. Tua hun ciangin Pasian’ Sabbath siangtho atangte in nakpi takin haksatna thuak ding uh hi (Mangmuhna 13:15), Amau deihteelna tawh Pasian ni siangtho ni thusim lo-in Pasian thukham tungah mite bawltawm thukham koih dinga vote apia mi khempeuh Antichrist aa (pawl) iin kiciamteh ding hi. Zeisu tung leh Ama ni siangtho ni atang acitak mite in Zeisu’ minthanna seal ngah ding uha, Zeisu aa hi tawntung ding uh hi. Alaklawh (aluum) aom mi khempeuh pen Antichrist pawl-in kiciamteh ding hi (Matthew 12:30).

10. Antichrist in khek ding ahanciam thu nihte in bang hiam?

10. Antichrist in khek ding ahanciam thu nihte in bang hiam?


Daniel 7:25. “Amah in a Lianpen Pasian langpangin thu gen ding a, Pasian' mite a bawlsia ding hi. Amah in amaute' biakna tawh kipawl thukhamte leh pawi bawlna hunte __________ ding hanciam ding a, ama khutsungah kum thum leh alang sung Pasian' mite a om ding uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Laisiangtho Lui gen Antichrist vangliatna pen Daniel 7 sungah hong gencian hi. Sapi in Pasian thukham te leh hun te khel ding hanciam ding hi ci-in siang takin genkhol khin hi. Papacy in Pasian thukham khel ding ahanciam thute in: (1) Milim abiak nop manun thukham nambat nihna lakhia uh hi, (2) Thukham nambat lina pen kammal 94(mikang lai-in) apha pen tom sakin Sabbath ni bangni hiam ci-a agenna teng paaikhia hi, (3) Thukham nambat sawmna khen nih suah iin sawm mah phasak veve hi. Papacy in khel ding ahanciam hunte in: (1) Mite tungah ni sagih ni Nipi ta'ngin ni masa ni nipi hi ci a hilh, (2) Milim bia kumpi Rome te ni sim dan mah bangin nitum khatpan nitum khat kimlai zankim pan zankim aa ni simsak hi. Pasian hun sehna pen nitum khat pan nitum khat hi a, Friday nitum pan kipanin Saturday nitum ciangdong ahi hi (Siampilaibu 23:32). Asi thei mi in Pasian thukham leh hunte khek ngam nading thu omlo hi (Matthew 5:18).

11. Pasian in ta-anglai aa Ama siampite leh pastorte bang ci taii hiam?

11. Pasian in ta-anglai aa Ama siampite leh pastorte bang ci taii hiam?


Malakhi 2:8, 9. “Ahi zongin, no siampite na hih uh leh lampi man panin na pial khin uh hi. Na thuhilhnate un mi tampi tak khialsak hi. Note tawh ka bawl thuciamna na palsat khin uh hi. 9Tua ahih manin, note in ka thuhilhna zuiloin, keima thu na hilh uh ciangin zong a kibangin hilhloin mi na deidan mah uh bangin, kei zong mi khempeuh mai-ah __________ leh niamkhiatna kong ngahsak ding hi,” a ci hi.

Hosea 4:6. Ka mite in kei hong phawklo uh ahih manin ka susia ding hi. No siampite in kei hong phawknuam loin, ka thuhilhnate nial na hih manun ka siampi dingin kong deih nawn kei a, na tate uh zong siampi-in ka zang kei ding hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian in tudong mah na asak in pastor te in thukham giat, kua khawng bek suah uh ahih manun mi tampite in Pasian thupiak ahi Sabbath ni siangtho a zat ding a pampaih sak man uh ahi hi. Pawlpi khempeuh in Sunday ni siangtho a zat nadingin Laisiangtho sungah mun khat beek omlo cih zong thei khin uh hi. Adah huai tatak in, thei pipi-a Protestant dang teng leh Catholic te in Laisiangtho Sabbath a pampaih manun Pasian thukhenna mai ah mawhsakna thuak ding uh hi! Pasian mahmah in Sabbath ni pen piangsak Pa leh siangthosak thei Pa leh gum Pa ahihna lim leh ciaptehna dinga hong piak ahi hi (Paikhiatna 31:17; Ezekiel 20:12). Alian vantung Pasian phawkna leh Ama dinna ahi ni siangtho ni pen kua in tuancil ngam ding ahi hiam?

12. Ta-anglai a Pasian nasem te in alian Pasian thukham, na bangci san uh hiam?

12. Ta-anglai a Pasian nasem te in alian Pasian thukham, na bangci san uh hiam?


Hosea 8:12. Amaute hilhna ding simzawhloh thukham tampi gelh taleng zong, amaute in donloin thu lamdangpi khatin ngaihsun lel uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian in a hun khel lo-in Sabbath koih a alian bel ciaptehna dingin Pasian in Ama thukham ah Sabbath pen a laizangah koih iin “phawk un” cih kammal tawh thukhun hong pia hi. Hita mahleh mi tampi te in tuni dongin Ama ni sagih Sabbath pen tan ding piang thei salo (lamdang ngaihsut) uh hi.

13. Pasian in Ama ni siangtho Sabbath tawh kisai-in biakna makaite bangci taii hiam?

13. Pasian in Ama ni siangtho Sabbath tawh kisai-in biakna makaite bangci taii hiam?


Ezekiel 22:8. Mun siangthote zong zahtakna mel kinei loin, Sabbath-te zong kitanglo hi.

Ezekiel 22:26. A siampite un ka thukham palsatin, a siangtho biakna nate ninsak uh hi. A siangtho biakna nate leh a __________ nate khenna mel neilo uh a, a tate uh tungah a siang leh a nin a kilamdan'na zong hilhlo uh hi. Sabbath-te zong donin neilo uh hi. Tuate khempeuh hangin Israel mite in kei hong zahtaklo uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Biakna makaite in Sabbath kisam non kei ci-in amaan lopi “Topa in ci hi” a cih uh ciangin Pasian in tangtak in na taii hi.

14. Bang mawhna pen, Pasian in Ama makai te in a tangko dingin thupia hiam?

14. Bang mawhna pen, Pasian in Ama makai te in a tangko dingin thupia hiam?


Isaiah 58:1. Na aw sit hetloin nakpi takin kiko in la, peengkul aw bangin gingsak in. Ka mihingte tungah amau' khialhnate gen in la, Jakob innkuan tungah amau' mawhnate gen in.

Isaiah 58:13, 14. Note in Sabbath siangtho sakin, keima ni siangtho ni-in na nasepna panun khawlin Sabbath ni pen deihhuai sa-in, Topa' ni siangtho pen pahtawihuai na cih uh a, note in __________ note' deihbang zuiloin, note' ut bang hiloin motpau loin na om uh leh, 14keimah biakna hangin lungdamna na ngah ding uh a, leitung khempeuhah pahtawina kong ngahsak ding hi. Na pu uh Jakob tungah ka piak leitang luahin nuam na sa ding uh hi. Topa ahi keimah in hih thu ka gen khin hi, a ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian in Ama mite in Ama Sabbath siangtho ni limtak zui-a, Sabbath palsatna in mawhna ahihlam ahilh dingin khalam makaite vaipuak guan hi. Ta-anglai nungzuite mah bangin eite in zong mite thu sangin Pasian thu mah man zawkna in a muanhuai pen hibek hi (Sawltaakte 5:29).

15. Zeisu na lungsim khempeuh tawh sangin zuih ding na khensat ciangin bang hong piang ding hiam?

15. Zeisu na lungsim khempeuh tawh sangin zuih ding na khensat ciangin bang hong piang ding hiam?


Matthai 11:29. Keima hakkol zamin kisuan un la, kei kiangah hong kisin dih un. Kei pen __________ neem hithiat ka hih manin ka kiangah na tawl uh a dam ding hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Tawldamna leh lungmuanna taktak na kikhel ciangin na lung sungah hong lut ding hi. Sabbath cih khiatna in “tawlnga/mang” cih hi a, pianthakna pan-a kingah tawldamna leh lungmuanna limla hi (Hebrews 4:1-10). Mi piangthak takpi te in thupha sanna lim ahi tawlngakna iin Sabbath ni tawlnga ding uh hi (phawk in aneu 4, 9, 10). Kikhel a Pasian Sabbath siangtho ni a tawlnga mi ii ngah nuamna tawh kibang nuamna dang omlo hi.

16. Sapi ciamtehna “deihlo” na cih ma-in, Pasian ciaptehna “deih” na cih masak kul hi. Zeisu in na dawn ding kaal ngaklah-in na lungsim kongkhak kiangah hong ngak gige hi. Pasian pen Piangsakpa leh Gumpa hicih lahna iin a minthang Ama Sabbath siangtho diallap laam dingin tu-in na khensat nuam ta hiam?

16. Sapi ciamtehna “deihlo” na cih ma-in, Pasian ciaptehna “deih” na cih masak kul hi. Zeisu in na dawn ding kaal ngaklah-in na lungsim kongkhak kiangah hong ngak gige hi. Pasian pen Piangsakpa leh Gumpa hicih lahna iin a minthang Ama Sabbath siangtho diallap laam dingin tu-in na khensat nuam ta hiam?




Dawnna:  ____________________


Hilhcianna

Papacy in Protestant te kiangah dotna thupi bang dong hiam?

Protestant te in Papacy tungah thu dong kikkik uha, “Pasian thukham bang hangin khek ngam na hi hiam?”ci uh hi. Ahih hangin Protestant te tunga, Catholic pawlpi te dotna pen muibun zaw mahmah hi. Hih bangin dong uh hi: “Saturday ni pen Jew te Sabbath hi hong ci ding hi teh, ahih hangin Christian te Sabbath ni pen Sunday ni in kilaih khin hi. Kilaih! Kua in laih hiam? Anungta Pasian thukham alaih thei ding kua ta om hiam? Pasian in, ni sagih nipi pen siangtho takin na zang ding hi, acih laitakin, kua in Hilo, tua ni in nidanga nasep ngei uh mah bangin na nasem ding uha, ahih hangin tua ni ta’ngin ni masa ni na tawlnga ding uh hi, ci ding hiam? Hih pen na dawn theih mel loh ding athu pi mahmah dot na khat hi ding hi. Nang Protestant khat in Laisiangtho bangin ka um-a ka zui hi na ci ta zen hi, athupi mahmah ni sagih ni atang bangin, ni masa ni tangin na om hi, ahih hangin Laisiangtho tawh akilehbulh iin na gamta hi.

Laisiangtho sunga hong sawl tawlngak ni ding ta’ngin nidang khat na zang hi. Siangtho taka zatding thukham pen, thukham sawm sungah khat ahi hi. Adang kua teng zong na thukim hi, alina pen palsat dingin kua in thu hong pia hiam? Na upna bulpi azui cinten hi lecin, Laisiangtho sung bang lian azui hi lecin, Laisiangtho Thak sunga limtak-a agen thukham nambat lina pen na nuntaak pihloh phamawh hi.”1
_______________
1 Library of Christian Doctrine: Why Don’t You Keep Holy the Sabbath-Day? (London: Burns and Oates, Ltd.), pp. 3, 4.