Nuntaakna Gun

Nuntaakna Gun Lesson 11

Naaman pen ahang mahmah, ahau mahmah, aminthang mahmah Syria te galkap mangpa khat hi a, ahi zongin Laisiangtho sunga agen akihhuai mahmah mulkim huai mahmah natna ahi phaak natna veei khat ahi hi. Phaak natna veeite pen amau guak kituam om sak iin, a innkuanpihte tawh zong omkhawm lo-in damtak a akisi nam natna khat ahi hi. Ama inn a nasem Hebrew numeino khat in a topa natna pen Isreal gama kamsang Elisha kiangah pai leh damna ngah thei ding hi ci-in gen hi. Dam nop mahmah na leh, lametna tawh, Isreal gam pai dingin Naaman hong kipankhia hi.

Damna angah takpi leh apiak ding letsong honpi khat leh amah aci'ng ding galkap pawlkhat tawh hong paikhia hi. A kiniamkhiat mahmah kamsangpa’ inn mai ah Naaman hong din laitak iin kamsangpa hong pusuak lo hi. A nasempa thupia-a, “adam nop leh Jordan gun ah pai henla sagih vei kipap leh anatna khempeuh dam siang ding hi ci-in gensak hi. “ 2 Kumpite 5:10. Kamsangpa in kisil dinga asawl pen Naaman nin cihna ahi hi.

Naaman adingin tua buantui bang lel gun sungah sagih vei kipap ding cih pen , thuneu bang hi het lo hi. Ahangin amah akilian sak mahmah, akiphasak mahmah Syrian te galkap mang khat ahi Heh mahmah sa-in hi.

asakol lehhei-in innlam zuan dingin hong ciah ta hi. Ahih hangin Damascus hong tunkuan uh ciangin Naaman pen Jordan gundung hong zui kik kha uh hi. Tua laitak iin anasemte in, Kamsangpa sawl bangin mang dingin zol uh hi. Tua ciangin sakol khawlsak iin hong tuaksuk a, agal vante suahkhia iin, amulkim huai mahmah aphaak natnate puan tawh liah iin hong paita hi. Jordan gun ah damtak iin hong ngapsuksuk hi. Hong kipap-a guk vei dong bang mah kilamdanna neilo hi, ahih hangin a sagih veina khitciangin aw lamdang hi! Aphaak natna teng khempeuh hong siangta hi. Avun khempeuh siangin naupangno cidam sitset bang hi.

Naaman thuakna leh damna angah mah bangin nang zong khalam cidamna leh suahthakna nangah theih ding hi!
1. Laisiangtho thak sungah tuiphum nading or kisiansuah nadingin Jordan gun azang kamsang kua hiam?

1. Laisiangtho thak sungah tuiphum nading or kisiansuah nadingin Jordan gun azang kamsang kua hiam?


Matthai 3:1, 5, 6. Tua hun laitakin tuiphumpa Johan hong pai-in, Judea gamsungah thuhilh hong kipan a, 5Jerusalem khua, Judea gamsung, leh Jordan Gun kiim gam panin mite hong pai uh hi. 6Amaute in a __________ uh hong pulak uh a, Johan in Jordan Gun sungah amaute a tuiphum hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Gospel ta-angthute tuiphumna tawh kipanin tuiphumna mah tawh tawp hi. Hih thu pen a thupi mahmah Zeisu ii hong hilh ahi hi (Matthew 28:18, 19).

2. Phaak natna banga kihhuai mawhnate “sawpsiangna” aa kizang limci’nna Laisiangtho in bang hi ci hiam?

2. Phaak natna banga kihhuai mawhnate “sawpsiangna” aa kizang limci’nna Laisiangtho in bang hi ci hiam?


Sawltak Tangthu 22:16. Tu-in bang ngak lai ding na hi hiam? Tho in la, Pasian kiangah thu ngenin __________ in la, na mawhnate silsiangsak in,’ hong ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Laisiangtho gen tuiphumna in mi khat ii nuntaakna sung pan mawhnate sawpsiangna leh suahthakna limciing ahihi.

3. Laisiangtho tungtawnin, saan theih ding tuiphumna nam bangzah om hiam?

3. Laisiangtho tungtawnin, saan theih ding tuiphumna nam bangzah om hiam?


Efesa 4:5. Topa khat bek, upna khat bek, __________ khat bek mah a zangkhawm ihi hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Tuhun ciangin akibanglo tuiphum dan atawm pen nam 15 bang om hi, ahih hangin Laisiangtho in a maan khat bek om hi ci hi.

4.

4. "Tuiphum" cih akhiatna in bang hiam?


Kolose 2:12. Note tui na kiphum uh ciangin Jesuh tawh kiphum khawmin, misite' lak panin Khrih a thosak Pasian' __________ na up manun Khrih mah tawh tuiphumna panin a thokhawm leuleu na hi uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Greek laimal “baptizo” a khiatna in “phum”, “tui in tuum” cih na hi. Mi khat peuh tui in atup tektek masiah kituiphum hi nailo hi. Laisiangtho ah a zahtak huai tuiphumna a gen ciangin “baptizo” kizang den hi. Greek kammal a “theh” ahih kei leh “buak” cihte kizang ngeilo hi.

5. Ih etteh ding Zeisu hi. Amah kibangci tuiphum hiam?

5. Ih etteh ding Zeisu hi. Amah kibangci tuiphum hiam?


Marka 1:9, 10. Tua laitakin Galilee __________ om Nazareth khua panin Jesuh hong pai a, Jordan Gun sungah Johan in amah a tuiphum hi. Tui sung panin Jesuh a thawhkhiat khit phetin vantung kihongin, ama tungah vakhu bangin Kha Siangtho a hong kumsuk a mu hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Phaaknatna panin Naaman a damna gun mah ah John in Zeisu tuiphum hi. Jordan gun “sungah” ci a (gunpangah hilo) Zeisu pen “tui sung pan” hong paikhia hi. Hih hang mah iin John in “Salim tawh kinai Ainon khua-ah tuiphum iin aom hi.” John 3:23, bang hang hiam cih leh “tua santak ah tui tampi a om hi.” Christiante in Zeisu zui a Amah ih etteh ding hi (1 Peter 2:21), Amah in tui ii tup in kituiphum hi “diktanna dinga akisam khempeuh ih hih ding ahi hi” Matthew 3:15.

6. Ethiopia mangpa Philip in koici tuiphum hiam?

6. Ethiopia mangpa Philip in koici tuiphum hiam?


Sawltak Tangthu 8:38, 39. Tua ciangin a leeng a khawlsakna dingin mangpa in thu pia a, Filip tawh a nihun tui phualah pai-in Filip in amah a tuiphum hi. Tui sung panin a paikhiat khit uh ciangin Topa' Kha Siangtho in Filip __________ hi. Mangpa in Filip mu nawnlo hi; ahi zongin lungdam takin a lampai a zom hi.

Dawnna:  ____________________

7. Tuiphumna in bang khiatna dang nei lai hiam?

7. Tuiphumna in bang khiatna dang nei lai hiam?


Rom Laikhak 6:4. I Pa' vangliatna tawh sihna panin Khrih a __________ kik mah bangin eite zong nuntakna thak i nuntak theihna dingin tui i kiphum ciangin amah tawh kiphum khawmin a sikhawm ihi hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Tuiphumna in Zeisu’ sihna, kivuina leh thawhkikna a limciing hi. Amasa iin mawhna ah si, tuateh amawh nuntaakna lui tui sungah phum, tua khitciangin tui sung pan nuntaakna thak tawh thokik cihna hi. Tui ii tup-a kituiphumna in tu-a limciinna teng taangtungsak hi. Amawh nuntaakna si hi, tui kiphum ciangin tui kinungngat a huih kidiik theilo iin hong kiphum a, ii thawhtoh ciangin huih ih diik theih pat mah bangin nuntaakna thak leh thawhkikna taktak limciinna ahi hi. Mi pawlkhatte in Sunday tanna pen thawhkikna pahtawina ci uh hi, ahizong Laisiangtho in Sunday tanna pen thawhkikna limciinna, pahtawina iin zat dingin hong gen ngeilo hi.

8. Tuiphumna bangzah iin thupi hiam?

8. Tuiphumna bangzah iin thupi hiam?


Marka 16:16. Lungdamna Thu umin tui a kiphum mi peuhpeuh in __________ ngah ding a, a umlo mi peuhpeuh in mawhsakna thuak ding uh hi.

Johan 3:5. Jesuh in, “A mantakin kong genin-ah, mi khatpeuh tui leh Kha Siangtho tawh a suahkik kei leh Pasian' Ukna sungah lut theilo ding hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Tuiphumna pen Laisiangtho in sep pelmawh dinga hong sawl khat ahi hi. Ahi zongin singlamteh tunga gutapa bangin apian theih hetloh hun ciangin Zeisu in tuiphum mah bangin hong simsak veve hi (Matthew 3:15).

9. Tuiphum ii manphatna bang tawh kitehkak thei ding hiam?

9. Tuiphum ii manphatna bang tawh kitehkak thei ding hiam?


Galati 3:27. Khrih sungah a kiphum note in Khrih' __________ a nei khinta na hi uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Tuiphumna pen kiteen na tawh kibang hi. “Nang hong bawlpa pen na pasal hi, Ama min pen Topa hi ci in Laisiangtho sungah kigelh hi.” Isaiah 54:5. Numeite in apasal min apuak mah bangin Christian te-in zong Zeisu min pua iin Christian kici uh hi. Anih un itna leh kipumpiakna tawphah tuak cih khiatna nei hi. Kiten nadingin mopawi a kul mah bangin, Christian hih nadingin kituiphum ding kul hi.

10. Zeisu in van akahtoh madeuh iin A nungzuite kiangah bangthu na vaikhak hiam?

10. Zeisu in van akahtoh madeuh iin A nungzuite kiangah bangthu na vaikhak hiam?


Matthai 28:19. Tua ahih ciangin note pai un la, __________ khempeuh, keima nungzui mi suaksakin, Pa min, Tapa min, leh Kha Siangtho min tawh tui sungah na phum un.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Peter in Pentecost ni aa athuhilhna ah Zeisu sawl bang amang hi, “Kisik kik unla Zeisu Khrist min tawh na kituiphum un.” Sawltaakte 2:38.

11. Kituiphum ma-in bang teng kisam masa ci-in Laisiangtho in gen hiam?

11. Kituiphum ma-in bang teng kisam masa ci-in Laisiangtho in gen hiam?


Sawltak Tangthu 2:38. Tua ciangin Peter in amaute kiangah, “Na mawhna uh kisik un la, na mawhna uh hong kimaisak __________ dingin Jesuh Khrih min tawh tui kiphum ciat un. Tua hi leh Pasian' piakkhong Kha Siangtho na ngah ding uh hi.

A. Zeisu thuhilhte tel ding (Matthew 28:19, 20).
B. Zeisu hong hilh khempeuh um ding (Mark 16:16).
C. Mawhna sate kisik ding (Sawltaakte 2:38).
D. Lungsim khempeuh tawh um ding (Sawltaakte 8:37).
E. Mawhna pan kileh kik nuam ding (Luke 3:7, 8; Romans 6:5, 6).
F. Zeisu in keima Honpa hi ci-in sangin nuntaakna thak kipan ding (2 Corinthians 5:17; John 3:3, 5).

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

   Naungekte in atunga thute theithei nailo ahih manun, a theihtheih masiah uh tuiphum ding pen Laisiangtho tawh kituak lo cih kitel hi.

12. A maanlo tuiphumna koipan hong kipan hiam?

12. A maanlo tuiphumna koipan hong kipan hiam?


Marka 7:8. Note in Pasian' thukham nawlkhinin, mihingte' __________ na zui zawsop uh hi,” a ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Tui sunga kiphum tektek pen Laisiangtho hun pek pan singlamteh khit kumzalom tampi sung kizang sa hi a, ahizongin kimakaih khialhna hangin mite in alemtang thei, anuam zaw ding deihna tawh tui kiphum zia atuamtuam hong phuan uh hi. Tua manin Pasian’ lunggulh tui sunga phum teekteek ii khiatna teng ma-angsak iin, tuiphumna in bangmah man neilo khat suaksak uh hi.

13. Pasian thumaan paaikhia a, mihingte hilhna apom zawte Laisiangtho in bangci gen hiam?

13. Pasian thumaan paaikhia a, mihingte hilhna apom zawte Laisiangtho in bangci gen hiam?


Matthai 15:9. Mihingte' bawltawm thukhamte, Pasian' thukham zahin mite tungah hilh uh ahih manin kei hong biak hangun a kiman'na omlo hi,’ ci hi,” ci-in a dawng hi.

Galati 1:8. Note tungah ka hong hilhsa uh __________ thu tawh a kilehngatin, kote-a kipan vantung mi dongin thudang a hong hilh a om leh tua a hong hilh mipa hell khuk sungah tung ta hen!

Dawnna:  ____________________

14. Ahihhang Khasiangtho tawh tuiphumna hipeuh leh, tui sung tektek ah kituiphum kullo hilo hiam?

14. Ahihhang Khasiangtho tawh tuiphumna hipeuh leh, tui sung tektek ah kituiphum kullo hilo hiam?


Sawltak Tangthu 2:38. Tua ciangin Peter in amaute kiangah, “Na mawhna uh kisik un la, na mawhna uh hong kimaisak theihna dingin __________ Khrih min tawh tui kiphum ciat un. Tua hi leh Pasian' piakkhong Kha Siangtho na ngah ding uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Hilo hi! Peter in (Sawltakte 10:44-48) sunga agen bangin thungaite tungah Khasiangtho hong kibuasuk a, kituiphum nailote tungah zong hong tung hi. Amaute in Khasiangtho tuiphumna ngah khin napi un, Peter in tui sungah phum tektek ding mahin gen lai hi.

15. Kituiphum kik aom mah hiam?

15. Kituiphum kik aom mah hiam?


Sawltak Tangthu 19:2-5. “Thu na up uh ciangin Kha Siangtho na ngah uh hiam?” ci-in a dot leh, “Kha Siangtho a omlam nangawn ka za nai kei uh hi,” ci-in a dawng uh hi. Tua ciangin Paul in, “Tua ahih leh na kituiphumna dan uh __________ bang ahi hiam?” ci-in a dot ciangin, “Tuiphumpa Johan' thugen bang pawl ahi hi,” ci-in a dawng uh hi. Tua ciangin Paul in, “Johan' hilh tuiphumna pen mawhna a kisik mite-a' ding ahi hi. Amah in Israel mite kiangah, ‘Keima nunga hong pai dingpa Jesuh um un,’ ci-in gen hi,” a ci hi. * Amaute in hih thu a zak uh ciangin Topa Jesuh' minin tui a kiphum uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

   Khat vei Paul in Ephet khua ah thu ahilh laitakin tuiphumpa Johan in atui phumsa mi 12 te in Khasiangtho thu azak ngei nailoh lam atheih ciangin khuavak thak ahi Khasiangtho thu asaan manun a tuiphum kik hi. Tua bangmah iin mi khat peuh in Christian hihna pan apialkhiat khitciangin Zeisu kiang kileh kik nadingin kituiphum kik ding kisam hi. Laisiangtho gen banga akituiphum lo khat pen kituiphum kik huai hi.

16. Kituiphumna in pawlpi mi suahna zong hipah hiam?

16. Kituiphumna in pawlpi mi suahna zong hipah hiam?


Sawltak Tangthu 2:41. Mi tampi in ama thugen umin tui kiphum uh a, tua ni-in mihing tul thum bang kibehlap uh hi.

Sawltak Tangthu 2:47. Pasian phat uh a, khatlekhat thupha kideihsakin a om uh hi. Pasian in nisimin hotkhiatna a ngah mi __________ tawntung hi.

Kolose 3:15. Note pumkhat suakin a lungdam khawm dingin Pasian in a hong sap ahih mah bangin Khrih hong piak nopsakna in note' lungsim hong uk ta hen la, lungdamin om ta un.

Kolose 1:18. Na khempeuhah amah a lianpen ahih theihna dingin, amah pen pawlpi ahi ama pumpi lutang hi a, pawlpi' nuntakna a kipatna hi a, sihna panin a kithosak kik Tapa cil ahi hi.

Korin Masa 12:13. Jew mi ihi a, Gentail mi ihi zongin, sila ihi a, sila a hilo ihi zongin, eite minam tuamtuam ihih hangin Kha Siangtho khat bek mah in Jesuh' pumpi a suak dingin ama sungah hong phum a, eite khempeuh tungah a hong kipia pen tua a kibang Kha Siangtho khat bek mah ahi hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Laisiangtho in teltakin hong gen hi. Pasian mite khempeuh pumkhat iin hong kisam-a tua in pawlpi ahi hi, eite in tuiphumna tawh ih lut hi. Naungek khat hong suah khitciangin kep ding, don ding, leh akhantoh nadingin innkuan sungah aom a kul mahbang ahi hi.

17. Kituiphum ding nial leng, kua thu nial ka hi diam?

17. Kituiphum ding nial leng, kua thu nial ka hi diam?


Luka 7:30. Ahi zongin Farisi mite leh Thukham hilh siate in Pasian' __________ nialin Johan khutsungah tui kiphum ding utlo uh hi.

Dawnna:  ____________________

18. Zeisu a kituiphum-in, A Pa in bang gen hiam?

18. Zeisu a kituiphum-in, A Pa in bang gen hiam?


Marka 1:9, 11. Tua laitakin Galilee gamsunga om Nazareth khua panin Jesuh hong pai a, Jordan Gun sungah Johan in amah a tuiphum hi. 11Vantung panin aw khat hong ging a, “__________ pen ka it mahmah ka Tapa na hi a, __________ tungah ka lungkim mahmah hi,” a ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian ta khat in mawhna pan kisik-a tui hong kiphum ciangin, nakpi takin Topa lungdam hi.

19. Pasian in “Nang pen ka it mahmah ka Tapa [tanu] na hi a, nang tungah ka lungkim mahmah hi,

19. Pasian in “Nang pen ka it mahmah ka Tapa [tanu] na hi a, nang tungah ka lungkim mahmah hi," hong cih theih nadingin tui kiphumna tawh Pasian kiangah ki-ap ding na lunggulh nai hiam?




Dawnna:  ____________________


Supplemental Study

Kituiphum Danzia
Zeisu in mawhna nei a, sil khiat kul ahih manin kituiphum hilo hi. Amah in mawhna neilo hi (1 Peter 2:22). Tua hang mahin tuiphumpa John kiangah Zeisu tui kiphum dingin Jordan gun ah hong pai ciangin John na lungbuai hi, “Nang in kei nong tuiphum dingin a kilawmzaw kimlai, kei' phum dingin nang hong pai zawsop na hi hiam?” Matthew 3:14.

Tua ahih leh bang hangin Zeisu tui kiphum hiam? A thupi thu thum om hi. Khatna ah, amau leh amau akituiphum theilote aita’ng iin hong kituiphum hi. Khat veivei thongsung ahizong, Hospital ahizong, amun amual in pia lo-a Zeisu gupna asang om thei hi. Tua bang mite adingin Zeisu kituiphum hi. Singlamteh tunga si gutapa zong genteh ding khat hipah hi (Luke 23:43). Nihna ah Zeisu akituiphum pen nang leh kei etteh dinga A khekhap akoih ahi hi (1 Peter 2:21). Athumna ah Zeisu kituiphum-a ei zong ih kituiphum thei hi; Ama nuntaakna thu sinna tungtawn ahizongin, upna tungtawnin ahizongin bang lamen ding cihna ahi hi.

Ih lahkhiat theih dingin anuai-a Laisiangtho munte amalmal iin enleng ih kituiphumna hangin lamet ding bang teng om cih, Matthew 3:16 and 17 simleng: “Zeisu a kituiphum khit phetin tui sung panin a paikhia pah hi. Tua laitakin vantung hong kihong a, vakhu bangin Pasian' Kha Siangtho hong kumsukin ama tungah a khawl a mu hi. Tua sung mahin vantung panin aw khat hong ging a, “Hih pen ka it mahmah ka Tapa hi a, ama tungah ka lungkim mahmah hi.”

“Vantungte kihong” = Pasian kiangpai theihna ih ngah hi.
“Aman mu” = Ih kha mitte hong kihong iin, theihtheihna thak leh muhtheihna hongpia hi.
“Pasian ii Khasiangtho” = Hong makaih hi cih ih thei ding hi.
“Vakhu bangin hong tuaksuk” = Ih lung sungah lungnopna hong lut
“Vantungpan aa aw” = Hong hopihna aw nem, aw dam ih zata ding hi
“Ka it ka tapa” = Eite acitak Ama innkuan leh Ama gam mi ih suak hi.
“ka lungkim mahmah hi” = Pasian in hong sang tatakin mawhmaina hong pia ding hi.