Biakinn Siansuahna

Biakinn Siansuahna Lesson 16

Zeisu in biakinn tual sung gamlum ziazua, buai lialua amuh ciangin adahna hong kilangh khia hi. Mun khempeuh ah khuaneu pan-a biakpiakna pia dinga hong pai mite tungah biakpiak nading ganhing te zuak uha, atam theithei ngah nadingin hanciam iin awng zelzul uh hi. Vakhu hamte, tuu leh keel ham te, bawng ham te leh mi gamlum te khuamel tuimel kiza lo zah dongin nakpi takin gamlum hethaat uh hi. Pasian in tua bang dinga agel hi hetlo hi. Solomon kumpipa in Jerusalem biakinn alam lai-in Pasian zahtaakna-in azawh dongin sek ging khat zong kiza lo hi. Tua biakinn akizang ding suang te khempeuh aphualah lepsa-in kipua ahih manin biakinn pan puah panpan cih khat beek omlo hi (Kumpite Masa 6:7).

Tuu te khihna leh satna akizang khau lom khat mu hi. Tua ciangin Pasian Tapa in pengkul aw mah bangin “hih nate manlang takin lakhia un, ka Pa inn sumbawlna inn suaksak kei un,” Johan 2:16. Hih bangin kigelh hi, “Ka inn pen thungetna inn kici ding hi,’ ci napi-in, note in guktakna phualpi na suaksak uh hi,”Matthew 21:13. Vanzuakna phual khat pan phual khat ah pai-in, ganhingte khahkhia iin leh sumkhekna sabuaite lumlet gawp hi.

Vanzuakte in zong vanglian Pasian omna ah om-in kingaihsun uha, lau mahmah iin biakinn huang sung pan nunghei nawnlo-in tai ma-ang ciat uh hi. Zeisu in vantunga A Pa itna leh sianthona mite’n limtak a atel ding a deih mahmah hi. Tua manin a siangtho biakinn pen vanzuakna asuah a muh ciangin a lungsim nasa mahmah hi.

Tua ma kum tampi lai-in, kamsang Daniel in hun khat ciangin biakinn kininsak dinga, Pasian’ thumaan deih bangin kikaigawp iin, A mite kibawlsia ding ci-a agenkholh ahi hi. Tua ahih manin, khat vei Ama biakinn siansuah dingin Topa hong pai kik ding hi.
1. Daniel in a ma-ang sungah alamdang mahmah tuutal kii nih nei khat man hi (Daniel 8:1-4). Tua tuutal in kua a gen nuam hiam?

1. Daniel in a ma-ang sungah alamdang mahmah tuutal kii nih nei khat man hi (Daniel 8:1-4). Tua tuutal in kua a gen nuam hiam?


Daniel 8:20. Na muh ki nih a nei __________ pen Media leh Persia gam kumpite a cihnopna ahi hi.

Dawnna:  ____________________

2. Tua khitciangin Daniel in a mit kikal ah kii sau mahmah khat anei keltal khat a mu hi. Tua in bang acih nopna hiam?

2. Tua khitciangin Daniel in a mit kikal ah kii sau mahmah khat anei keltal khat a mu hi. Tua in bang acih nopna hiam?


Daniel 8:21, 22. Keeltal pen Grik kumpi gam hi a, a mit kikala a po ki pen kumpi masa pen a __________ ahi hi. 22Ki po masa pen a kitan khit ciangin a nunga hong po ki lite pen tua gam panin kumpi gam li hong piang ding a __________ ahi hi. Ahih hangin tua gamte ahih leh a masa pen kumpi gam zahin a thahat kei ding uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Keeltal in Greece kumpipa hi a, kii gol pen in kumpi masa pen Alexander the Great limla ahi hi. Kii li te in Alexander sih khitcianga hong ding a general li te a ci nuam ahi hi.

3. Kii neu pen kii lite lak panin hong pokhia hi. Tua kii neu in kua acih nopna ahi hiam?

3. Kii neu pen kii lite lak panin hong pokhia hi. Tua kii neu in kua acih nopna ahi hiam?


Sawltak Tangthu 18:2. Tua lai-ah Pontas gama suak, Jew mi Aquila a kici mi khat tawh a kimu hi. Gam uk Kumpipa in Jew mi khempeuh Rom khua panin a __________ dingun thu pia ahih manin Aquila leh a zi Prisilla pen Italy gam panin Korin khua a hong tun' uh a sawt nailo ahi hi. Tua nupate tawh a kimu dingin Paul zong a inn uhah va hawh a,

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  “Kii neu” icih in Pasian mite a bawlsia, a siangtho nate a tuancil, Zeisu lang apang Rome hi a—milim bia Rome leh papal Rome ahi hi. Rome in Greek khit ah a thahat pen hi a, hong lian mahmah hi.

4. Hih kii neu in biakinn ninsak ding hi, ci in Daniel kiangah kigen hi. A sian nadingin bang tanvei sawt ding hiam?

4. Hih kii neu in biakinn ninsak ding hi, ci in Daniel kiangah kigen hi. A sian nadingin bang tanvei sawt ding hiam?


Daniel 8:14. Amah in, “Zingsang leh nitak __________ tul nih leh zathum vei a cin' khit ciangin biakinnpi kipuahkik ding hi,” a ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Hih ni 2300 pen Laisiangtho sungah genkholhna hun asau penpen hi a, ahih hangin Daniel 9:25 ah akipat hun ding gen pan hi.

5. Kii neu in Pasian mite bawlsia-in thumaan a selcip Daniel in amuh ciangin bangci bangin om hiam?

5. Kii neu in Pasian mite bawlsia-in thumaan a selcip Daniel in amuh ciangin bangci bangin om hiam?


Daniel 8:27. Keimah Daniel, ni __________ sung thazaw gawpin ka ci a na hi. Tua ciangin tho-in ka nasep ngei a semkik dingin kumpi inn-ah ka pai hi. Ka maangmuhna thu thei zolo ka hih manin cihna ding mel theiloin daptakin ka om hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Pasian mite tunga a piang ding thu te hangin Daniel nakpi tak dahin zawm-a, tawl khat sung ngap lo-in aom hi. Ahih hangin Daniel leh alawm te in zong hih ni 2300 (ma-angmuhna - vision) thu tel zolo uh hi.

6. A masa a ma-ang ah a hun bangtan sawt ding cih a gencianloh pen Daniel alian 9 ah vantungmi in tua genkholhna akicing zawpek iin na gencian hi.

6. A masa a ma-ang ah a hun bangtan sawt ding cih a gencianloh pen Daniel alian 9 ah vantungmi in tua genkholhna akicing zawpek iin na gencian hi.


Daniel 9:24. Na mite leh khuapi siangtho, a mawhna leh a gamtat khialhnate a beina ding hun kum sawmsagih mun sagih sung a kisehzo hi. Tua ciangin mawhna kimaisak ding a, a tawntung thutang thu a hong tung ding hi. __________ leh maangmuhna thu a mantakin hong tangtung ding a, a Siangtho Pen Mun biakinnpi kisian'suah ding hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Daniel in ni 2300 ma-ang amuh zawh kum tawmvei khitciangin Daniel in atelna dingin ahuh ding vantungmi manlang takin a kiangah hong leengsuk hi. Vantungmi in Jew te leh Jerusalem khuapi ading genkholnakaal kaal 70 “Akikhensatna” or akipiakna thu, akihelna zong hong zai muhsak hi. Pasian in Ama telsa minam tading—kum 490 sung leitungah Messiah hong paina ii tupna tangko azawhna dingun hunpha pia lai hi (Daniel 9:23, 24).

7. Nipi kaal 70 leh ni 2300 genkholhna pen bang hun iin kipan hiam?

7. Nipi kaal 70 leh ni 2300 genkholhna pen bang hun iin kipan hiam?


Daniel 9:25. Hih thu ciamteh in la thei in: __________ lamkikna ding thu a kipiak huna kipan sathau kinilhpa hong pai dong kum sagih mun sagih sung hi ding hi. __________ kongzing lampi nei leh kulhpi nei-in kilamkik ding a, kum sawmguklenih mun sagih sung kip ding a, ahih hangin buai hun sung ahi ding hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Vantungmi in Daniel kiangah ni 2,300 leh kaal 70 pen Jerusalem lam kik ding thu akipiak hun pan sim kipat dingin gen hi. Pasian mite pen hih hun laitakin Persia te galmat iin aom laitak uh ahi hi. BC 464 kum iin kumpi hong suak, Artaxerxes kumpipa amaan zawh akum sagihna kum ciangin, tua thupiak kipiakhia hi (Ezra 7:7). BC 457 a Artaxerxes’ ii a thupiak in Jerusalem lamkik-a bawlkikna ding thupiakna ngiat ahi hi.

8. Vantungmi in B.C. 457 pan sim lecin Messiah Kumpitapa ciang pen kaal 69 pha ding ci-in gen hi. Ahi takpi hiam?

8. Vantungmi in B.C. 457 pan sim lecin Messiah Kumpitapa ciang pen kaal 69 pha ding ci-in gen hi. Ahi takpi hiam?


Sawltak Tangthu 10:37, 38. Johan in tuiphumna thu a hilh khita kipanin Galilee gama kipan Judea gam khempeuhah a piang thu lianpite na thei uh hi. 38Nazareth khuami Jesuh tungah Pasian in Kha Siangtho leh __________ pia a, Pasian in a ompihna hangin tua Jesuh in a paina khempeuhah na hoih semin, Dawimangpa in a gimsak mite khempeuh a damsakna thu zong na thei uh hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  He! Piang takpi hi. Hih takah nalamdang khat om hi. Zeisu Khasiangtho tawh sathau akinilh ma kum 100 laipek-in, a pian ding kigenkhol khin hi! “Messiah” cih pen Hebrew kam-in “sathau kinilh”cihna hi-a, “Christ” cih kammal zong Greek kam in “sathau kinilh” cihna mah hi. Luke 3:21,22 sungah hih atuam vilvel Khasiangtho tawh sathau kinilhna pen Ama kituiphumna ah tangtung hici hi. Hiah tun ih telna dingin, Laisiangtho sunga genkholhna te ah ni khat pen kum khat tawh kikim hi (Gamlakvakna 14:34; Ezekiel 4:6; Luke 13:32). Kaal 69 ahih keileh genkholhna ni 483 (69 x 7 = 483), pen 457 BC ah gawm leng, AD 27 cinglian hi.

483 kum + 457 akipat kum = A.D. 26 + 1 kum 1B.C. - A.D. 1 (kum bem cih om ngeilo) = A.D. 27

Zeisu A.D. 27 kum-a akituiphum khitciangin Messiah ahi Ama nasep hong kipan a, thu akipiak kum B.C. 457 pan tua ciang pen kum 483 hong hilian hi. Tua manin tui akiphum khitciangin thuhilh kipan a, “A hun a tung zo hi. Vantung gam hong nai zo hi.” Mark 1:15. Daniel 9:25 sunga hun genkholhna in Amah agen ahi hi.

9. Tua khitciang bang piang ding iin genkholhna in gen hiam?

9. Tua khitciang bang piang ding iin genkholhna in gen hiam?


Daniel 9:26, 27. Tua hun a bei khit ciangin sathau kinilhpa thuman lopi-in a kithat ding hi. __________ dingin a hong pai galkapmang lianpa in khuapi leh biakinnpi a susia ding hi. A beina pen tuiciin tun' bang hi ding a, a tawp dongin galdona leh kisiatna vive ahi dingin Pasian in thu a khenzo hi. 27Tua makaipa in mi tampite tawh kum sagih sung thuciamna kip bawl ding uh hi. Gangawh biakna leh biakpiakna, hih hunlang sung a khawlsak ding hi. Biakinn dawn sangpen munah a Lipkhaphuai na kikoih ding hi; ahi zongin Pasian in tua a koihpa' thuak dingin a geelsa thu a koihpa in a thuak hun ciangdong, a Lipkhaphuai na pen a koihna mun mahah omlai phot ding hi,” hong ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Genkholhna in a genkholh lai na ah, kaal 70 a nunung pen kaal sunga alaizang (hunlang) ah “Zeisu si ding”, singlamteh tungah kithat ding ci hi. A.D. 27 sathau a kinilh pan kum thum leh alang sim leng A.D. 31 tawh kituak-a tua kum-in Zeisu singlamteh tungah hong si lian hi. Asih lian-in biakinn dalna puan atunglam pan anuailam dong phel nih kisuah hi
(Matthew 27:50,51) akhiatna in Pasian tuuno banga hong sihna in sagawh biakna khempeuh beisak ta cihnopna ahi hi. A nuai-a kisuai hun te en in:

70 weeks graph

10. Zeisu in kua te kiangah thugen masa un ci-in a nungzuite gen hiam?

10. Zeisu in kua te kiangah thugen masa un ci-in a nungzuite gen hiam?


Matthew 10:5, 6. Jesuh in hih mi sawmlenihte sawl a, “__________ mite gamsung ahi a, Samaria mite khuasungah ahi zongin lut kei un. 6Tuu bangin a mangthang Israel mite lakah va paizaw un.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Zeisu in a nungzuite kiangah Judah mite lakah thugen masa un a cihna a hangin Jew te in Messiah thu a tangko nadingun akituamkoih kum 490 te lakah kumthum leh alang om lai ahihman ahi hi. Daniel 9:27 sunga genkholhna in Zeisu in mi tampi tawh genkholhnakaal kaal khat sung (taksa kum thuciamna kip ahih kei leh a lian gupkhiatna bawl ding hi ci hi. Ahih hangin A mite ading kipia kaal nunung pen laizang(hunlang) ah si ahih leh, bangci bangin a sih khitcianga kamciamna bawl thei lai ding hiam? Hebrew 2:3 sungah a dawnna kimu hi: “Alian mahmah gupna thu don lo-in om lehang, mawhna daan tawh bangci kipelh ding ih hi hiam?” Zeisu’ nungzuite in tua a nunung kum thum leh alang sung tengin Jew te kiangah thugen uha, Jew minam buppi in lungdam thupuak niala Stephen midik upa pa, suangtum tawh a thah uh A.D. 34 kum ciang dongin thuhilh uh hi (behlapna ah en leng “Haptakhat Taimang.”)

11. Zeisu in A telsa mite tungah kidop ding bang gen hiam?

11. Zeisu in A telsa mite tungah kidop ding bang gen hiam?


Matthew 21:43. Tua ahih ciangin note kiangah kong genin-ah: Note pen Pasian hong ki-uksak __________ ding a, a kilawmin a gamta ding mite bek Pasian in uk ding hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Jew minam te in Messiah a nial tantan veve uh leh, sawltuam ahihna uh kila kik ding ci-in Zeisu in limtakin gen hi.

12. Zeisu in Matthew 21:43 sungah adang “minam” acih, A teel mi a suak ding te kua te hiam?

12. Zeisu in Matthew 21:43 sungah adang “minam” acih, A teel mi a suak ding te kua te hiam?


Galati 3:29. __________ tawh na kipawl nak uh leh Abraham' suante na hita uh a, Pasian' hong khap thute a ngah ding na hi uh hi.

Rom Laikhak 2:28, 29. Bang hang hiam cih leh a pualam beka Jew mi hihna leh a pualam vun ki-atna lel bek in Jew mi taktak suaksak zolo hi. 29Jew mi taktak i cihte pen, a sunglamah Jew mi ahite ahi hi. A vun ki-atna uh lungsim vun atna hi a, kha thu tawh a kisai ahi hi. Thukham zui-in pumpi tung vun atna pawl hilo hi. Hih bang mite pen mihingte in phatloin Pasian in phatin a pakta hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  A.D. 34 kum in Stephen suang tawh hong den lup khit uh ciangin (Sawltaakte 7:58, 59), Jew minam te bek Pasian teltuam minam hong hi nawnlo uh hi. Pasian in amau adinga agelsak nate atawntungin nial den uh ahih man un, Israel minam te pen hun nunung genkholhna ii mitsuan pi hi nawnlo uh hi. Tu- in ahih leh Zeisu asang khempeuh Ama teeltuam mi hita a, taksa Israel te kiangah Pasian’ ii kamciam te tu-in khalam Israel te ading zong ahi hi (Romans 9:6-8).

13. Daniel tunga thugen vantungmi in kum 2,300 hong bei ciangin bang hong piang ding ci-in gen hiam?

13. Daniel tunga thugen vantungmi in kum 2,300 hong bei ciangin bang hong piang ding ci-in gen hiam?


Daniel 8:14. Amah in, “Zingsang leh nitak biakpiakna tul nih leh __________ vei a cin' khit ciangin biakinnpi kipuahkik ding hi,” a ci hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  A.D. 34 khitciangin kum 2,300 beina dingin kum 1,810 omlai hi. (Anuai-a lim-a kum leh ni te.) A.D. 34 pen kum 1,810 tawh gawm leng 1844 hong cing hi. Vantungmi in agenna ah, tua hun ciangin vantung biakinnpi kisiansuah ding ci hi. (Hih leitung biakinn pen A.D. 70 kum-in kisia khin hi). Zeisu, vantungah ih siampi lian (Hebrew 4:14-16; 8:1-5), vantung biakbuuk sung panin mawhna te phiatkhiatna (Mangmuhna 20:12; Sawltaakte 3:19-21) in 1844 iin kipan hi. Hih thukhenna masa pen Zeisu nih vei hong pai ma-a kipan ahih manin kumkikma thukhenna (pre-advent judgement ) kici hi.

2300 days

14. Kua te thu  kumkikma thukhenna (pre-advent judgment) ah kikhen masa hiam?

14. Kua te thu kumkikma thukhenna (pre-advent judgment) ah kikhen masa hiam?


Peter Masa 4:17. Tu-in thukhen kipat hunding hong tungta-in Pasian' mi eite tungah hong kipan ahih leh Pasian kiang panin hong pai Lungdamna Thu a umlo mite-a' dingin __________ lungkhamhuai ding ahi hiam?

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Hih thukhenna ah a masa-in Pasian’ ta akici te tungah tung masa pen hi.

15. Hih a masa thukhenna ah bang thu te kikhen ding hiam?

15. Hih a masa thukhenna ah bang thu te kikhen ding hiam?


A. Maangmuhna 20:12. A lian a neu misite tua tokhom mai-ah dingin laibute a __________ ka mu hi. Tua ciangin a nungta mite a kigelhna laibu a dang khat zong a __________ ka mu hi. Amaute' gamtatna tua laibute sungah a kigelhna tawh kizui-in misite tungah thu a kikhen hi.

B. Thuhilhna 12:14. A pha hita leh a sia hita leh a simthamin i hih simte nangawn i hihna khempeuhah Pasian in thu hong khen ding hi.

C. James 2:12. Tua ahih manin mi a khahkhia thei thukham tawh kizui-in thukhenna a thuakding mi bangin kampau-in na gamta un.


Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Hih thukhenna ah vantung laibu te sunga kigelhna kisiksan iin, mimal khempeuh ii nuntakna khempeuh om hi (Late 56:8 en in). Thukham Sawm, Pasian thukham, tawh thukhenna kinei ding hi (Mangmuhna 22:14) "a puan uh a sawpsiangte" hilo iin, "a thukham azui te" hizaw hi.***(Blessed are they that do his commandments, that they may have right to the tree of life, and may enter in through the gates into the city. Mangmuhna 22:14.)

16. Thukhenna ah kei hong mawhsakpa Pasian ahi diam?

16. Thukhenna ah kei hong mawhsakpa Pasian ahi diam?


Maangmuhna 12:9, 10. Tua ciangin tua tanglai gulpi, __________ ahih kei leh Satan a kici, leitung mi khempeuh a khempa pen a vantung mite tawh leitungah kilawnsuk hi. * 10Tua ciangin vantungah nakpi takin awging khat ka za a, “Tu-in Pasian in hong honkhia khinta a, kumpi vangliatna a neihna hong lakkhia khinta a, ama Khrih in aana a neihna thu lakkhia khinta hi. Bang hang hiam cih leh a sun a zanin eite' Pasian' mai-ah dingin i sanggamte mawhsakna a gen tawntungpa, tu-in vantung panin kilawnkhia khinta hi.

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Hilo hi! Hong mawhsak den pa Satan bek hi. Christian pawlkhat te in hih thukhenna ah Zeisu in a Pa kiangah bangmah hong cih loh nadingin hong ngetsak hi ci-in gen uh hi, ahih hangin Zeisu in, “Pa mahmah in nang hong it hi” ci-in hong gen hi Johan 16:27.

17. Kumkikma thukhenna ah kei guak bek din a kul ahi hiam?

17. Kumkikma thukhenna ah kei guak bek din a kul ahi hiam?


Johan Masa 2:1. Ka itte aw, note na __________ lohna ding uh ka deihna-in hih lai a hong gelh ka hi hi. Ahi zongin mi khatpeuh a khialh ciangin eite-a' dingin Pa Pasian kiangah a hong thumsak dingin a thuman Jesuh Khrih i nei hi.

A. Zeisu ih palai ding hi. (1 John 2:1).
B. Zeisu ih thukhen ding pa hi. (John 5:22).

C. Zeisu pen eite ading ih teci ding hi. (Mangmuhna 3:14).

Dawnna:  ____________________

Phawk Ding:

  Lungdam huai lua, khatguak bek hilo. Hih thukhenna ah Zeisu pen Christian te palai, thukhenmangpa, leh teci pangpa zong ahi hi. Zeisu adingin na nuntaak leh na lel kei ding hi (Romans 8:1; Kolose 1:12-14)!

18. Thukhenna ah Zeisu na palai hileh, Amah in na thu hong zawhpih dingin hong kamciam hi. Tuni-in Ama kiang na nuntaakna na kihei nuam hiam?

18. Thukhenna ah Zeisu na palai hileh, Amah in na thu hong zawhpih dingin hong kamciam hi. Tuni-in Ama kiang na nuntaakna na kihei nuam hiam?




Dawnna:  ____________________

Supplemental Study


Supplemental Study

Hapta Khat Taimang
Laisiangtho sangnaupang pawlkhat te in Daniel sunga kipia genkholhna kum 490 sunga a kaal nunung (or taksa kum 7) pen hun nunung ciang kum 7 sung lungkhamna ( seven-years tribulation) ah Antichrist ii nasep hun dingin tuat uh hi. Tua bang hilhna pen Laisiangtho sungah omlo hi.

Ahang tawmkhat en kik ni:
A. Kum 490 genkholhna pen hun akizom paisuak hi, kum 70 Pasian mite saltaanna ding Daniel 9:2 sunga agen tawh kibang.

B. Atawpna kum 7 genkholhna kipatna pen Zeisu kituiphumna (A.D. 27) hi. Tua manin thugen kipan pah hi, “Ahun hong tung zo hi.” Mark 1:15.

C. A.D. 31 kum-a singlamteh tungah Zeisu hong sih ciangin “A ZOZO HI” ci-in kiko hi. Honpa in kician takin Ama sihna ding Daniel 9 sunga kigenkholhna banglian siksan hi. Encian suk lai leng:

1. “Messiah”“kithat” ding, or singlamteh tungah si ding (Daniel 9:26).

2. Pasian Tuuno banglian-in mikim ading a sihna hangin “biakpiakna leh biakna te khawl sak ding hi.” (Daniel 9:27; 1 Corinthians 5:7; 15:3).

3. “Mawhna hangin kilem kikna” hong bawl kik ding hi (Daniel 9:24) A kigenkholh bangin Messiah hong pai a, hun maan hi, Kum 490 leh kum 2,300 genkholhna te tawh kipelh hetlo-in hong tangtung hi.